فلسفه و زندگی خوب

مدرس: بابک عباسی

دربارۀ دوره: فلسفه فعالیت و کنشی نیست که فقط ناظر به پرسش‌های متافیزیکی یا تاریخی باشد. بلکه ناظر به سوال‌های عملی هم هست. اگر فلسفه را مانند بسیاری از فیلسوفان یونان باستان راه و رسم زندگی هم بدانیم، ما نیزهمچون سقراط و نیچه به آزمودن زندگی و ارزیابی ارزش‌ها خواهیم پرداخت تا به فهم بهتر و عمیق‌تر چیزهایی برسیم که به زندگی‌مان سمت و سو می‌دهند. این مبحث افزون بر چیزهای دیگر، نمونه‌ای است از این ادعا که چگونه فلسفه می‌تواند فهم ما را از زندگی عمیق‌تر و به تبع آن زندگی ما را بهتر کند.

یکی از مهم‌ترین پرسش‌های آدمی – اگر نگوییم مهم‌ترین پرسش او - این است که: چگونه زندگی کنم؟ صورت فلسفی‌تر این سؤال این است که: زندگی خوب چگونه زندگی‌ای است؟ زندگی خوب چیست؟ در فلسفه که مشغله‌اش طرح پرسش‌های بنیادین و تلاش برای یافتن پاسخ به این پرسش‌هاست، پرسش از چیستی زندگی خوب یکی از پرسش‌های بنیادین است و نمی‌شود دانشی پایه در فلسفه کسب کنیم بی‌آنکه سراغ این پرسش و پاسخ‌های آن برویم.

در این دوره قصد داریم با بررسی نقادانۀ نظریه‌هایی که از زمان یونان باستان تاکنون کوشیده‌اند مهم‌ترین خوبی (یا خوبی‌های) زندگی را کشف کنند، به جواب این سوال برسیم که: چه چیز/ چیزهایی اگر به زندگی اضافه شود، زندگی خوب حاصل خواهد شد؟ می‌کوشیم به پرسش فوق و پرسش‌های مرتبط با آن نزدیک شویم؛ پرسش‌هایی مانند: آیا لذت بالاترین ارزش است؟ چقدر مهم است که بتوانیم امیال و آرزوهایمان را محقق کنیم؟ چگونه می‌توانیم ارزش‌های ذاتی را از ارزش‌های ابزاری تمیز دهیم؟ آیا هدف و غایتی هست که ما برای آن ساخته شده باشیم؟ زندگی خوب یا زندگی به‌اندازۀ کافی خوب، چگونه زندگی‌ای است؟ چه چیز یا چه چیزهایی به خیر و صلاح آدمی است؟

در پایان این دوره قادر خواهیم بود:

مفاهیم اصلی مبحث «فلسفه و زندگی خوب» را بشناسیم.

نظریه‌های مختلف دربارۀ زندگی خوب را بشناسیم و نقاط قوت و ضعف آن‌ها را بدانیم.

به استدلال‌های مهم در دفاع و در نقد نظریه‌های مطرح دربارۀ چیستی زندگی خوب دسترسی خواهیم داشت.

توانایی فهم و تحلیل و نقادی ادعاهای مختلف دربارۀ زندگی خوب و ارزش‌های غایی را کسب خواهیم کرد.

تمرین خواهیم کرد دربارۀ مقولات مهم مرتبط با این بحث مانند لذت یا فضیلت موضع شخصی داشته باشیم.

و نهایتاً از رهگذر فعالیت‌های فوق می‌کوشیم به سوی تدوین یک فلسفۀ زندگی کارامد و راهگشا برای خودمان

گام برداریم.

 

جلسۀ اول: مقدمات (طرح مسئله، مفاهیم پایه و اصطلاح‌شناسی)

جلسۀ دوم: نظریۀ لذت (Hedonism)

جلسۀ سوم: نظریۀ تحقق امیال (Desire-Fulfilment Theory)

جلسۀ چهارم: نظریه‌های فهرست بیرونی (Objective List Theory)

جلسۀ پنجم: نظریه‌های کمال‌گرا (Perfectionism)

جلسۀ ششم: بحث و گفت‌وگو (debate) بر سر قابل دفاع‌ترین نظریه

جلسۀ هفتم: نظریۀ شادکامی (Happiness Theory)

جلسۀ هشتم: نظریه‌های مرکب (Hybrid Theories)

جلسۀ نهم: نظریۀ تحقق ارزش‌ها (Value-Fulfilment Theory)

جلسۀ دهم: نظریۀ فضیلت (Virtue Theory) - ۱

جلسۀ یازدهم: نظریۀ فضیلت (Virtue Theory) - ۲

جلسۀ دوازدهم: بحث و گفت‌وگو (debate) بر سر قابل دفاع‌ترین نظریه

 

منابع اصلی:

Guy Fletcher, The Philosophy of Well-Being, An introduction (2016)

Valerie Tiberius, Well-Being as Value Fulfillment (2018)

Heather Battaly, Virtue (2015) به فارسی: فضیلت؛ بررسی‌های اخلاقی معرفت‌شناختی، ترجمۀ امیرحسین خداپرست، نشر کرگدن، 1397