چهارشنبه‌ها ساعت ۱۵ -۱۷
برای شرکت در کلاس روی لینک زیر کلیک کنید:
مدرّس: بهنام اکبری
دربارهٔ درس:
در این جلسات به سیر فلسفه در سده‌های میانه از زمان بسته شدن آکادمی یعنی حدود سال 500 م. تا دوران رنسانس یعنی حدود سال 1500 م. می‌پردازیم. روشن است که در این گسترهٔ هزارساله نمی‌توان به تمام جزئیات پرداخت بلکه می‌کوشیم تا سیر تطوّر آراء و نسبت آن‌ها را با یکدیگر مشخّص کنیم.
اهداف:
هدف از این درس نشان دادن اهمّ آراء فیلسوفان سده‌های میانه و نسبت این آراء با دو بال تمدّن غرب، یعنی یونانیّت و مسیحیت است. خواهیم کوشید تا روشن کنیم که این آراء نسبت به اندیشۀ یونانی چه چرخشی یافته است و بعدها پیوند آن با اندیشۀ مسیحی چگونه فلسفه‌ای را رقم زده که غرب جدید در رد و قبول آن بروز و ظهور یافته است.
در پایان دوره دانشجویان قادر خواهند بود که:
شناختی مستقیم از اندیشه‌های سده‌های میانه و نه از لابه لای سخنان منتقدان و متفکّران دورهٔ جدید داشته باشند و بدانند که نه تنها این دوران دورانی سترون نبوده بلکه آنچه اندیشۀ فلسفی مغرب زمین تلقّی می‌شود تا حد زیادی برخاسته از این دوران بوده و فلسفۀ غربی سیری از یونان به سده‌های میانه و دوران جدید داشته و این اعصار سده‌های گسستِ اندیشۀ غربی نبوده است.
کار کلاسی یا انتظار از دانشجویان:
مطالعۀ منابعی که معرفی خواهیم کرد و مشارکت در بحث‌ها و گفت وگوها و نیز در حد امکان مطالعۀ معدود آثارِ دست اول فیلسوفان این دوران که در دسترس هستند و در جلسات معرفی خواهند شد.
منابع اصلی:
- تاریخ فلسفه در قرون وسطی و رنسانس، دکتر محمد ایلخانی، نشر سمت
- تاریخ فلسفۀ مسیحی در قرون وسطی، اتین ژیلسون، ترجمۀ گندمی نصرآبادی، نشر سمت
- فلسفۀ قرون وسطی (جلد سوم تاریخ فلسفۀ راتلج)، جان مارنبن، ترجمۀ بهنام اکبری، نشر حکمت
منابع فرعی:
- متافیزیک بوئتیوس، دکتر محمد ایلخانی، نشر الهام
- فلسفه در قرون وسطی، دکتر کریم مجتهدی، نشر امیرکبیر
- روح فلسفه در قرون وسطی، اتین ژیلسون، ترجمۀ علیمراد داوودی، نشر علمی و فرهنگی
- فلسفه و الهیات در سده‌های میانه، گیلیان رزماری اوانز، ترجمۀ بهنام اکبری، دانشگاه ادیان و مذاهب
- تاریخ فلسفۀ کاپلستون، جلد 2 و 3، ترجمۀ ابراهیم دادجو، انتشارات علمی و فرهنگی
- تاریخ فلسفۀ قرون وسطی و دورهٔ تجدد، امیل برهیه، ترجمۀ یحیی مهدوی، نشر خوارزمی
- دیباچه‌ای بر فلسفۀ قرون وسطی، فردریک چارلز کاپلستون، ترجمۀ مسعود علیا، نشر ققنوس
راه‌های تماس با مدرّس: behnamakbari2@gmail.com
طرح درس فلسفه در سده‌های میانه
جلسۀ نخست: مبانی اندیشۀ یهودی - مسیحی: بررسی و تحلیل مبانی یهودیت و مسیحت و نگاهی به قرائت پولسی از مسیحیت (خلقت باوری، مسألۀ گناه نخستین، هبوط، شر بودن عالم ماده، تثلیث و...)
جلسۀ دوم: دیونیسیوس مجعول (مبانی مسألۀ وجود در فلسفۀ سده‌های میانه، الهیات سلبی)
جلسۀ سوم: اوگوستینوس (عقل و ایمان، معرفت شناسی اشراقی، مسألۀ شرور)
جلسۀ چهارم: بوئتیوس (بنیادگذاری اندیشۀ غربی، طرح وجودشناسیِ سده‌های میانه و اصطلاحات آن، انتقال اندیشه‌های رواقی به سده‌های میانه، بحث مشیّت الهی و اختیار)
جلسۀ پنجم: نخستین متفکّران مدرسی: آنسلم و آبلار (برهان وجودی، تمایز فلسفه و دین، بحث کلّیات نزد آبلار، فلسفۀ اخلاق آبلار)
جلسۀ ششم: بحث و گفت وگو
جلسۀ هفتم: ورود فلسفۀ اسلامی به غرب لاتینی (تأثیرات ابن‌سینا و ابن رشد، بنیادگذاری مابعدالطبیعۀ مدرسی، طرح ریزی وجودشناسی سده‌های میانۀ متأخّر، ارسطو و تفسیر او)
جلسۀ هشتم: دانشگاه‌ها، فرق مسکینان و نخستین متفکّران غیرارسطویی (تأسیس دانشگاه‌ها و تأثیرات آن، فرق مهم مسیحی، بوناونتورا و اندیشۀ او)
جلسۀ نهم: ارسطوگرایی: آلبرتوس و توماس آکوئینی (تمایر مابعدالطبیعه و خداشناسی، معرفت شناسی ارسطویی، براهین پسینی وجود خدا، نظریۀ تشابه، وجودشناسی متأثّر از ابن‌سینا)
جلسۀ دهم: اکهارتوس (رازورزی مسیحی، وحدت وجود، الهیات سلبی، نقد منطق ارسطویی، تفسیر خداوند به مثابه ظلمت)، اوکام (فلسفۀ سیاسی در سده‌های میانۀ متأخّر)
جلسۀ یازدهم: واپسین اندیشمندان و رجعت به یونان: سوآرز (تمایز وجود و ماهیت، گرایش‌های ابن رشدی و نقد ابن‌سینا، رجعت به ارسطوی یونان، طرح مسألۀ موضوع مابعدالطبیعه)
جلسۀ دوازدهم: بحث و گفت وگو